تحول مفهوم مردم، از رعیت تا جمعیت؛ نخستین گام‌ها در راستای جهانی شدن در عصر قاجار

Authors: not saved
Abstract:

در این مقاله به بررسیِ تحول  در نسبت میان حاکمان و مردم در ایران می‌پردازیم. پیش از سدۀ نوزدهم میلادی، مراودۀ اخلاقی مبتنی بر عدل، غالب‌ترین خصلت عرصۀ سیاست و حکمرانیِ ایرانی بود؛از این منظر، مردم حکومت‌شده‌گانی‌اند که هویت‌یابیِ سیاسیِ آنان تنها در دایرۀ کردار شاهان یا حکومت‌گران امکان‌پذیر می‌شد. کنش سیاسی کنشی صرفاً شاهانه و به تبع عادلانه بود و مردم در منزلت رعیّت، صرفاً موضوع کردارهای حاکمان خود بودند؛در این جهان‌بینیِ سیاسی، شاه راعیِ اعظم است که لطف خود را همچون رسالتی اخلاقی که ذیل لطف و ارادۀ اخلاقی خداوند قرار دارد، بر رعیّت اِعمال می‌کند. این، نگاهِ غالب در سنت نظری و عملیِ اجتماعی و سیاسیِ ایران بود. در طول سده‌ی 13ق/ 19م، گونه‌ای دیگر از اِعمال قدرت به‌تدریج نمایان شد که متأثر از تحولاتِ نوین مغرب‌زمین، اسلوب حکومت‌گریِ ایرانی را نسبتاً (مسامحتاً) دستخوش تغییر ساخت. تغییری که نسبت میان حاکم و مردم را وارونه کرد و دربردارنده‌ی نگاهی شد که متضمن مشارکت و مداخلتِ رعیّت در مقام مردم یا جمعیت (اگر نگوییم شهروند) شد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحول مفهوم شهروندی در فرایند جهانی شدن

جهانی شدن با هدف قرار دادن نهاد شهروندی که به مثابه گرانیگاه زیست ملی به شمار می­آید، موجب جابجایی این گرانیگاه شده به طوری که در قرن 21 زیست نوینی به نام زیست جهانشمول در حال ظهور است. زیست جهانشمول، زیستی است که در پر توان تنها تعهدات ومسوولیت­ها و حقوق ملی و سرزمینی ارزش پیدا نمی­کنند، بلکه انسان به این درجه از آگاهی ارتقا می­یابد که در برابر ارزش­ها و آموزه­های انسانی که فراملی بوده، مسوولی...

full text

تحول منازعه سیاسی داخلی؛ از «عصر دولت - ملت» تا «عصر جهانی شدن»

منازعهء سیاسی داخلی طی سده‌های اخیر در دو مرحله،دچار تحولات الگویی مهمی‌ شده است.این تحولات بیش از هرچیز متأثر از دگرگونی‌هایی بوده که در گسترهء سیاست‌ داخلی روی داده است.در مرحله نخست که از سدهء هجدهم میلادی آغاز شد،در اثرژ فرآیندهایی نظیر«ملی شدن»و«توده‌ای شدن»سیاست داخلی(که با شکل‌گیری مرزهای‌ ملی و بسط عرصهء سیاست داخلی به سطح گروه‌بندی‌های بزرگ ملی و اقشار و گروههای‌ مختلف اجتماعی همراه بو...

full text

جهانی شدن و تحول مفهوم جغرافیا

جهانی شدن در حال اتفاق و پیشروی به سوی آینده‌ای مبهم است. در ارتباط با تأثیر این فرایند بر فضای جغرافیایی دیدگاه‌ه­ای متناقضی وجود دارد؛ گرچه برخی سعی در اثبات اهمیت جغرافیا و ماندگاری و تأثیر آن در زندگی اجتماعی دارند ولی به زعم عده‌­ای دیگر آینده‌ای روشن برای علم جغرافیا و مفهوم سرزمین وجود ندارد. بی‌مکان شدن جریان‌ها، غیر سرزمینی شدن نهادها، سازمان‌ها و شرکت‌ها نوید رسیدن نوع جدیدی از روابط ...

full text

تحول مفهوم شهروندی در فرایند جهانی شدن

جهانی شدن با هدف قرار دادن نهاد شهروندی که به مثابه گرانیگاه زیست ملی به شمار می­آید، موجب جابجایی این گرانیگاه شده به طوری که در قرن 21 زیست نوینی به نام زیست جهانشمول در حال ظهور است. زیست جهانشمول، زیستی است که در پر توان تنها تعهدات ومسوولیت­ها و حقوق ملی و سرزمینی ارزش پیدا نمی­کنند، بلکه انسان به این درجه از آگاهی ارتقا می­یابد که در برابر ارزش­ها و آموزه­های انسانی که فراملی بوده، مسوولی...

full text

جهانی شدن ، فرانوگرایی و تحول در مفهوم توسعه ی سیاسی

جهانی شدن، فراتر از یک اصطلاح، فرایندی است که در آن توسعه ی دانش و فناوری های تولیدی و اطلاعاتی بسیاری از مفاهیم و پدیده های زندگی را متحول نموده و با برداشتی متفاوت رو به رو ساخته است. روابط همواره دستخوش تغییر قدرت دوباره دگرگون شده و به گونه‌ای متفاوت شکل گرفته‌اند، سطوح و ابعاد توسعه هم دچار تداخل و تلفیق بسیار شده است. در جهانی شدن مفاهیم و الگوهای توسعه متفاوت، یا حتی متعارض با مفاهیم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 18

pages  91- 124

publication date 2015-05-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023